Tabletki antykoncepcyjne to jedna z najpopularniejszych metod zabezpieczenia przed zajściem w nieplanowaną w danym momencie ciążę, od lat dostępna na rynku. Jednak, choć są powszechnie stosowane, to ich dobór wciąż pozostawia wiele do życzenia. Jak pokazują badania przeprowadzone przez NEUROHM, mimo że znaczna większość ich użytkowniczek deklaruje, iż przy przepisywaniu tabletek antykoncepcyjnych ginekolog powinien wziąć pod uwagę wiele różnych aspektów, to w głębi duszy nie mają takiego przekonania. Najwyraźniej nie do końca zdają sobie sprawę z tego, jak ważny jest dobór odpowiedniej tabletki.
Co wybrać: haute couture czy prêt-à-porter? Gdyby nie ograniczała nas zawartość portfela, z pewnością większość z nas wybierałaby haute couture, czyli możliwość noszenia kreacji stworzonych na zamówienie specjalnie dla nas. Taka jest kobieca natura – cenimy wyjątkowość. Dlaczego więc zadowalamy się antykoncepcją prêt-à-porter, choć na wyciągnięcie ręki mamy tę szytą na miarę, co istotne – przystępną cenowo. Antykoncepcja doustna to bardzo popularna metoda zapobiegania ciąży i pierwsza forma antykoncepcji hormonalnej, którą wprowadzono na całym świecie. Wiele kobiet uważa ten sposób antykoncepcji za najlepszy dla nich, jednak nie doceniają one faktu, jak ważne jest jej odpowiednie dobranie – na miarę ich potrzeb.
Antykoncepcja odpowiednio dobrana, czyli jaka?
Każda z nas jest inna, dlatego każda kobieta inaczej reaguje na przyjmowane preparaty hormonalne. Co więcej – w różnym wieku każda z nas potrzebuje też środków o innych właściwościach. Jedne preparaty wskazane są dla kobiet dojrzałych, natomiast inne dla kobiet, które dopiero wkraczają w dorosłość i rozpoczynają aktywność seksualną. Tabletek na rynku jest wiele, dlatego tak ważne jest, by młoda pacjentka rozpoczynająca stosowanie antykoncepcji, wspólnie z lekarzem ginekologiem dobrała odpowiedni dla siebie i swoich potrzeb preparat. Często pacjentki proszą o przepisanie konkretnego preparatu, tylko dlatego, że koleżanka lub siostra go stosuje i jest zadowolona, tymczasem to nie jest właściwy kierunek. By prawidłowo dobrać preparat, należy odwiedzić ginekologa, dodatkowo, jeśli to niezbędne, przeprowadzić też badania.
Hormonalna antykoncepcja doustna jest najpopularniejszą na świecie metodą zabezpieczania się przed nieplanowaną w tym momencie ciążą, stosowaną przez miliony kobiet. Dzięki rozwojowi technik uzyskiwania nowych pochodnych – estrogenowej i progestagenowej – możliwe staje się zminimalizowanie dawki hormonów, niezbędnych do zapewnienia skuteczności tabletek antykoncepcyjnych. W ten sposób udało się uzyskać tabletkę antykoncepcyjną o najmniejszej dawce hormonów przy najwyższym efekcie antykoncepcyjnym. Nie ma jednej, idealnej dla każdej kobiety metody antykoncepcji. Dobór właściwej antykoncepcji w dużej mierze zależy od stanu zdrowia kobiety, jej potrzeb czy stylu życia. Dlatego właśnie poradnictwo antykoncepcyjne, obok obszaru onkologii, jest jednym z największych wyzwań w pracy ginekologa. Wymaga od lekarza i pacjentki kooperacji – zebrania pełnego wywiadu (w tym rodzinnego), ale też przeprowadzenia badania ginekologicznego, badania piersi i wykonania cytologii. Lekarz i pacjentka muszą zdawać sobie sprawę z tego, że nie każda tabletka i nie każdy zestaw hormonów będzie odpowiedni dla danej pacjentki. Toteż kluczową rolę odgrywa tu kwestia właściwego doboru składu hormonów w tabletce antykoncepcyjnej, pozwalająca na zachowanie korzystnych efektów pozaantykoncepcyjnych, np. złagodzenia problemów z trądzikiem czy z PMS. Warto też pamiętać, że w przypadku, kiedy pacjentka doświadcza niepożądanych skutków przyjmowania wybranej tabletki, zawsze możliwa jest zmiana na inne tabletki. A w sytuacji braku tolerancji hormonalnej antykoncepcji doustnej, mamy do dyspozycji szereg metod niecodziennych, takich jak np. ring, plaster antykoncepcyjny czy systemy wewnątrzmaciczne – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta, specjalista ginekolog-położnik, endokrynolog, seksuolog, kierownik Katedry Zdrowia Kobiety Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
Ultralekka tabletka na start antykoncepcji, standardowa na PMS i kłopoty z cerą?
Obecnie – tylko w Polsce − mamy do wyboru kilkadziesiąt rodzajów doustnych środków antykoncepcyjnych i wciąż przybywa nowych. Młodym kobietom i nastolatkom, które chcą rozpocząć współżycie i zabezpieczyć się przed zajściem w ciążę, zazwyczaj polecana jest antykoncepcja hormonalna niskodawkowa np. ultralekka tabletka antykoncepcyjna, zawierająca tylko 15 mikrogramów estrogenu (najmniejsza dawka hormonów spośród innych dostępnych na rynku tabletek), o wygodnym schemacie dawkowania (24 + 4 tabletki placebo). Takie dawkowanie sprzyja systematyczności w stosowaniu leku, co przyczynia się do lepszej kontroli cyklu. Należy podkreślić, że niższa wartość hormonów w porównaniu do innych pigułek nie wpływa na jej skuteczność – wskaźnik Pearla wynosi, bowiem 0,24. Antykoncepcja ultralekka ma szereg zalet: pomaga łagodzić dolegliwości związane z PMS, reguluje cykl miesiączkowy, zmniejsza obfitość krwawienia, redukuje obrzęk piersi, bolesne miesiączki, plamienia, likwiduje bóle podbrzusza w trakcie owulacji. Warto wiedzieć, że niższe dawki etynyloestradiolu i progestagenu zmniejszają ryzyko działań niepożądanych występujących podczas stosowania tabletek antykoncepcyjnych.
Wśród dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych wyróżniamy pigułki zawierające dawkę 0,03 mg etynyloestradiolu (EE) i 2 mg chlormadynonu octanu. Takie tabletki o standardowej zawartości hormonów stosuje głównie w schemacie 21 tabletek + 7 dni przerwy, w trakcie której występuje krwawienie z odstawienia. Skuteczność antykoncepcji uniwersalnej jest wysoka: wskaźnik Pearl’a wynosi 0,4. Antykoncepcja uniwersalna zalecana jest kobietom rozpoczynającym stosowanie antykoncepcji hormonalnej, jak i dla jej stałych użytkowniczek. Lekarze proponują również tę pigułkę pacjentkom, które chciałyby zmienić dotychczas stosowaną antykoncepcję oraz pacjentkom, które chcą rozpocząć stosowanie antykoncepcji hormonalnej i borykają się z takimi problemami, jak bolesne miesiączkowanie, problemy z cerą (trądzik) i łojotok, spadek libido podczas stosowania innej antykoncepcji hormonalnej oraz plamienia, które wynikają często ze zbyt niskiej dawki przyjmowanego EE.
Antykoncepcja doustna – co Polki tak naprawdę sądzą o tej metodzie?
Z nastawieniem pacjentek stosujących antykoncepcję doustną postanowili zmierzyć się badacze NEUROHM, którzy zbadali m.in., jakie jest podejście kobiet, które stosują, na co dzień tabletki antykoncepcyjne, do różnych rodzajów pigułek. Mimo, że dla 74% badanych kobiet rodzaj przyjmowanych tabletek ma znaczenie, to w głębi duszy ankietowane są jedynie umiarkowanie pewne swojej deklaracji. Badania pokazały, że co piąta (21%) z kobiet, które stosują antykoncepcję doustną, rozważa zmianę tabletek antykoncepcyjnych na inne w najbliższym czasie, natomiast ponad połowa pań (56%) nie nosi się z takim zamiarem. Jednak w obydwu przypadkach badane były umiarkowanie przekonane, co do pewności tych deklaracji. Badania wskazują natomiast na duże rzeczywiste znaczenie, jakie pacjentki przywiązują do relacji z ginekologiem. Aż 93% badanych z wysokim przekonaniem wskazało, że ważne jest, by kobieta dobrała antykoncepcję wspólnie z ginekologiem. Badanie pokazuje, że Polki, które stosują tabletki antykoncepcyjne, potrzebują wsparcia lekarza ginekologa i poczucia, że w procesie doboru odpowiedniej metody antykoncepcyjnej lub jej zmiany mogą liczyć na pomoc specjalisty. Dlatego warto pamiętać, że niezbędny jest aktywny udział zarówno ginekologa, jak i zaangażowanie samej zainteresowanej.